De kerk is in Maastricht mede schuldig aan de onthutsende verpaupering van de stad en de bevolking. Op enkele eenlingen na is de kerk nooit opgestaan tegen de gemeente die de bewoners heeft laten verkommeren in de krottenwijken, of tegen de industriëlen die mensen zo slecht betaalden dat ze niet de mogelijkheden en de middelen hadden om zichzelf uit het moeras omhoog te trekken. De kerk koos niet voor de arbeiders, schrijf ik in Crapuul, maar heeft een onzalig pact gesloten met het kapitaal.
[Tekst gaat verder onder de illustratie.]
Maar het is nog erger, heb ik ontdekt in Het Jekerkwartier. Broedplaats van vrolijk verzet. De nu zo bekende kunstenaar Marijke Stultiens woonde van 1947 tot 1953 in een kamerwoning in een schandalig onderkomen krot op de Kleine Looiersstraat 20. Ze vertelt: ‘Het huis was bijna onbewoonbaar, het was een halve ruïne. Daar mochten alleen hopeloze gevallen wonen. Asociale gezinnen, loslopende mannen en vrouwen want die kregen in die tijd geen woning, en kunstenaars.’
De bewoners hebben alleen een kraantje op de gang van elke verdieping. Marijke: ‘De wc was op de cour, maar die was zwaarbeschadigd. […] Het was meer een scherf die uit de grond stak. […] Het was eigenlijk vreselijk. Nu vraag ik me af hoe het in godsnaam mogelijk is dat daar geen vreselijke ziektes zijn uitgebroken.’ Het pand heeft geen voordeur meer: ‘Iedereen kon zo naar binnen. Als je ’s avonds thuiskwam, lag er weleens een landloper te slapen op de trap.’
De trappen zijn flink gehavend, vertelt Marijke Stultiens: ‘Er waren hele stukken uit.’ Een pand dus van een verschrikkelijke huisjesmelker, denk je dan. Maar nee. Het pand werd verhuurd door de St. Servaasparochie. Marijke: ‘De Servaaskerk was een groot huizenbezitter, de kerk had daar een hele rij huizen in bezit.’ De Sint Servaasparochie concurreert met de Onze Lieve Vrouweparochie, want die heeft ook eigendommen in deze straat, zoals het huis van de familie Jonas.
Het brengt me tot een bittere conclusie in Jekerkwartier: ‘Het onzalige pact dat kerk en kapitaal in het midden van de negentiende eeuw in Maastricht hebben gesloten, is nog steeds intact. Sterker nog: de kerk maakt zelf deel uit van het kapitaal. De streng katholieke huisbezoekers van liefdadigheidsinstellingen Société de Charité des Dames de Maestricht en de Vincentiusvereniging preken dan nog tegen de zedeloosheid die ze bij de paupers menen te zien en proberen kerkbezoek af te dwingen, anders krijgen de armlastige gezinnen simpelweg geen bedeling of maar de helft van wat anderen ontvangen.'
Om te vervolgen: 'Tegelijkertijd behoren de kerken tot de eigenaren van de lamentabele krotten waar de oude stad van vergeven is. En ze betonen zich echte huisjesmelkers. Niet alleen worden mensen hier opgehokt in kleine kamerwoningen, ook is het nooit bij de huiseigenaren opgekomen om verbeteringen door te voeren of eigentijdse voorzieningen aan te brengen.’
Foto Marijke Stultiens, 1967: familie Stultiens. Foto trappenhuis in Kleine Looiersstraat, 1966: RHCL. Verder foto's RCE: Kleine Looiersstraat 20, 1966. De Bosquetplein 6, 1966. ’t Hoes neve ’t Peurtjse, 1976.
Comments