Vorig jaar heb ik een wandeling gemaakt door het gat dat ooit de Sint Pietersberg was. Het wordt geprezen als mooie nieuwe natuur, maar ik moest bijna huilen om alles wat hier was verdwenen en wist niet hoe snel ik er weer weg moest. Zelfs als kind begreep ik hoe mooi en onvervangbaar deze natuur was, terwijl er toen al zoveel was afgegraven. In 1923 had de Maastrichtse schrijver Marie Koenen precies hetzelfde verdriet. Toen al.
In 1923 maakt Marie Koenen een ‘bedevaart’ naar de St. Pietersberg voor Ons Nederland, het blad van de Algemene Vereeniging van Vreemdelingenverkeer. Ze heeft er veel gewandeld in haar jeugd, maar is er kennelijk lange tijd niet meer geweest. Ze begint op Slavante, tot haar vreugde nog net zo’n luststuin als in haar jeugd. Maar als ze verder de berg opgaat, staat ze ‘bots voor een versperring van stekeldraad. En aan onze voeten gaapt… een afgrond.’
‘Nachtegalen-bosschage, de wijde slingerweg berg-af; geheimzinnige eenmanspaadjes onder het loover; de groene randen vol bloemen ; de verweerde mergelrotsen met haar tusschenlagen van vuursteen, met haar versteende schelpjes, kinkhorentjes en zeesterretjes, alles weg!' En alles is echt weg: 'Niets over, dan één diepe, wijde, ronde reuzekuil van versch blondgeel mergelzand, zóó diep en wijd, dat de mannen, die er werken met hun houweelen en kruiwagens krioelende dwergen gelijken.'
'Neen, bij zulk een natuurschennis vergaat de eerbied voor den menschelijken arbeid. Het is te brutaal. Reeds is de verwoesting onherstelbaar, en toch is dit nog maar een aanvang! Daar ligt een wonde in den flank van den Sint-Pietersberg geslagen, zóó enorm, dat ze nooit meer te genezen is en de eeuwen door daar open zal grijnzen tot getuigenis van.... de cultuur der twintigste eeuw.’ De natuur is geweldig maar kan helaas ‘niet terug geven […] wat verminkt en geroofd is : den Limburgschen grond, die in de Belgische ovens tot cement zal worden gestookt!’
Het artikel is verschenen in Ons Nederland, blad van de ANVV, augustus 1923. Het hele nummer is hier te lezen: https://ap.lc/pFHEP
De foto is gemaakt in 1927 door K.L.M.-Foto.
