In mijn boek ‘Crapuul. Kroniek van een krottenwijk’ citeer ik kort de Franse reisschrijver Henry Havard, die voor zijn boek ‘La Hollande Pittoresque’ in 1873 het oosten van Nederland doorkruiste en ook Maastricht aandeed. Ik citeerde hem graag, want hij beschreef dat op mooie avonden niet alleen de rijke lui over het Vrijthof flaneerden, maar ook het volk. Typerend, zoals ik schrijf: dan verkeerden de paupers ‘voor even in de waan dat ze erbij hoorden, dat ze onderdeel waren van de sjiek vaan Mestreech’. Een belangrijke observatie.
Havard is niet alleen bijzonder erudiet, hij schrijft ook prachtig. Daarom heb ik nu ook maar eens zijn ‘Pittoreske reis langs de dode steden van de Zuiderzee gelezen’, ook uit 1873 maar in 2012 opnieuw vertaald en bezorgd. Ooit welvarende stadjes als Hoorn en Enkhuizen zijn dan sterk gekrompen en arm. De boottocht van Den Helder naar Texel duurt geen 20 minuten, maar negen uur(!). En ten noorden van Harderwijk bevinden zich geen bossen en landerijen, maar stuifduinen.
Havard beschrijft ook de bewoners van ons land. En zijn typering raakt de actualiteit: ’Door hun bekrompen dorpsgeest wenden ze zich af van alles wat niet hun directe omgeving aangaat.’ En hij waarschuwt: ‘De naties die zich afwenden van de algemene ontwikkeling zijn gedoemd om te verdwijnen. De afstomping neemt sneller bezit van een volk dan ijzer en vuur, en zij die stilhouden, zullen op een dag bemerken dat ze worden overheerst, opgeslokt, bezet, en ze zullen zich afvragen hoe dat kon gebeuren.’
Nederland moet ‘de rancuneuze dorpspolitiek afzweren’ en zich niet verliezen in het verlangen naar het verleden: ‘Dat men niet wegdroomt in de herinnering aan de vergane grandeur, dat men zich niet in slaap wiegt met met de zoete droom dat de glorie van de vaders voldoende is voor de kinderen. […] Want Nederland is een land waar ‘niet alleen liefde voor de vrijheid, gezond verstand, rechtschapenheid en patriottisme bestaan, maar ook talent, wetenschap en genialiteit’.
Het zou mooi leesvoer zijn voor de politici die het nu voor het zeggen hebben en die wel 130 willen rijden op de snelweg, maar verder de voet op de rem willen houden, of zelfs hard in zijn achteruit willen. Want Havard heeft natuurlijk gelijk: ‘De naties die zich afwenden van de algemene ontwikkeling zijn gedoemd om te verdwijnen.’ Maar ja, we zijn opgezadeld met politici die alleen berichten op X lezen en zo’n hekel hebben aan boeken dat ze ze onbetaalbaar willen maken. Arm land.
Comentarios