Een ode aan balletlerares Wally Haacke

Wally Haacke werd op 5 januari 1889 geboren in Dresden, waar ze ook opgroeide. Na een opleiding tot lerares aldaar volgde ze in Berlijn een balletopleiding, bekwaamde ze zich in Frankfurt in rithmische gymnastiek, en studeerde ze in Aken nog eens drie jaar kunstgeschiedenis, waar ze ook schilderlessen volgde. In 1917, Duitsland was in een verwoestende oorlog verwikkeld, begon ze daar haar eerste balletschool. Drie jaar lang was ze ook nog Balletmeisterin aan het theater van Aken, maar daarmee moest ze stoppen vanwege het succes van haar balletschool, die ook in andere plaatsen in de regio les ging geven.

[Tekst gaat verder onder de illustratie.]

In 1933 haalde muziekschooldirecteur Jos Smeets haar naar Heerlen. Dat gebeurde niet zomaar. Wally Hope Haacke, zoals haar volledige naam luidt, is moeten emigreren. Volgens een portret van de balletlerares in het Limburgs Dagblad van 31 december 1959 is ze ‘voor het nationaal-socialisme uit Duitsland uitgeweken’. Hitler kreeg dat jaar de macht in de schoot geworpen en wist Duitsland in een paar maanden tijd om te vormen tot een dictatuur. Het is niet duidelijk of Wally Haacke reden had om voor haar leven of bestaan te vrezen, of gewoon niet wilde leven onder een dictatuur die al snel ook zou gaan opleggen welke kunst wel of niet gewenst was.

Wally Haacke woonde zes jaar in Heerlen. In 1939 verhuisde ze naar Maastricht, naar het pand waar iedereen haar van kent: de Grote Looiersstraat 6. Dat is nu een prachtig pand, maar was toen, zoals uit het krantenartikel is op te maken, een onbewoonbaar verklaarde woning. Maar Wally is ook altijd in Heerlen les blijven geven, net als in vrijwel alle andere grote plaatsen in Limburg. En ze was overal even geliefd, ook al kon ze erg streng zijn, zoals ik me heb laten vertellen. Het is grappig om te zien dat ze haar in Heerlen net zo goed koesterden: net als in Maastricht werd ze daar gezien als een prominente en zeer gewaardeerde stadsgenoot.

De journalist van het Limburgs Dagblad beschrijft ook hoe Wally woont. Haar huis ‘doet denken aan het interieur van Sarah Bernardt […] waar ieder plekje dierbare souvenirs draagt: oude familieportretten, tekeningen, gravures, etalagekasten met Venetiaans glas of een oude karaf uit de dagen toen men dit glas nog etste… ja met stoelen en canapés die stuk voor stuk souvenirs zijn en dan natuurlijk haar hond en haar poezen. Wij hebben wel eens gedacht dat Wally Haacke de gratie der gestalte soms copieert van het bij uitstek zo gratieuse lijf van een zich rekkende en krullende poes…’

Kleine Looiersstraat-bewoner en Wally Haacke-leerling Judith Hamer herinnerde zich de katten van de lerares nog goed toen ik haar interviewde voor ‘Jekerkwartier’: ‘Wally Haacke had ontzettend veel katten. Het stonk er altijd ongelofelijk naar kattenpis. Ook als ik ergens anders danste kon ik geen plié maken zonder die kattenpis te ruiken.’ Het zou vreselijk aflopen. Als Wally oud en ziek is en daarom bij familie in Aken logeert, haalt de GGD alle achttien katten uit het huis en geeft er zeventien een spuitje. Het huis was ernstig vervuild en buren hadden geklaagd. De GGD vond het desgevraagd ‘een uiterst vervelende situatie’ maar 'heeft de volksgezondheid laten prevaleren’.

Het ongedateerde krantenknipsel is vermoedelijk van De Limburger uit 1973. Ik kwam het tegen in een map van Trajekt. De krant voegt eraan toe: ‘De ombudsvrouw voor dieren in Maastricht J. Beckers heeft één kat kunnen behouden voor Wally Haacke. Ze is boos op de Dierenbescherming en andere organisaties die zich met de zorg voor honden en katten bezighouden: “Nu is de zieke juffrouw Haacke alles afgenomen wat ze nog had. Ballet en katten waren haar leven. Het ballet had zij niet meer. Nu haar katten zijn gedood, heeft ze niets meer.”’

Wally Haacke is najaar 1973 overleden. Ze is op woensdag 21 november 1973 herdacht in de Redoute. De herdenking werd georganiseerd door haar oud-leerlingen Irene Janssen, Karin Krurris, Karin Smeets en Anneke Coenen. De herdenkingsrede werd gehouden door Jef Baarts, ‘de nestor van de zuidelijke dramaturgie’, die veel met Wally Haacke had samengewerkt bij programma’s van de Zuid-Nederlandse Opera. Danseressen ‘die bij haar hun eerste lessen kregen’ hebben in die avond balletten uitgevoerd in de choreagrafie van de ‘grande dame de ballet’.

Foto pand: RCE, 1976. Portret Wally Haacke: De Limburger, 1973. Foto ballet: RCHL/Het Zuiden, voorjaar 1944.