Om het verleden tot leven te laten komen, probeer ik in mijn boeken zoveel mogelijk feiten, details, trivia en grappige anekdotes met elkaar te verweven. Het is vast ook daarom dat veel mensen me vertellen dat ze ‘Crapuul’ twee keer of zelfs drie keer hebben gelezen. Ik wil de lezer laten zien wat de mensen toen zagen, laten lezen wat ze toen lazen en laten ruiken wat ze toen roken. Een heel werk om al die gegevens boven water te krijgen, maar wel heel leuk werk. Ook al onderzoek je dan vaak zaken die je helemaal niet kunt gebruiken. Die toch net te ver weg zijn. Of veel minder interessant dan je dacht. En toch is het ook dan nog altijd leuk om te doen.
[Tekst gaat verder onder de illustratie.]
Neem de Noodkistrede van dr. Poels in 1917. Dan wil ik weten waar die is uitgesproken. In het Staargebouw. Ik wist niet dat die zaal toen al bestond, want in mijn herinnering was dat pand erg jaren vijftig. En dan ontdek je dat Maastricht tussen 1907 en 1953 een verwoestend mooi Art Nouveau-pand heeft gehad. Ontworpen door de Luikse architecten Vogelaar en Pirnay. Die ook binnen goed werk hebben geleverd, want de zaal had volgens deskundigen van toen een geweldige akoestiek. Het moet die gepassioneerde rede van Poels nog meer gewicht hebben gegeven.
Als het oorspronkelijke Staargebouw nu nog had bestaan, zou Maastricht een enorme toeristische trekpleister erbij hebben. Een mooie start voor een gedocumenteerde rondwandeling langs andere panden in de stad met elementen van Art Nouveau en Art Deco, bijvoorbeeld. Maar Maastricht houdt niet van monumenten. Het schitterende Stedelijk Lyceum dat makkelijk had kunnen worden omgevormd tot een geweldig museum, of veel veel geld had kunnen verkocht aan een dure hotelketen, is in de jaren zeventig gesloopt om plaats te maken voor de (oude) Entre Deux, een betonnen gedrocht dat al na 34 jaar is gesloopt. En ook het Stokstraatkwartier, met maar liefst de helft van de panden potentiële monumenten, moest plat in het eerste plan van de gemeente uit 1940, om plaats te maken voor flats. Absurd dat tussenkomst van de nazi’s en de NSB’ers nodig was om dit monumentale buurtje te behoeden voor sloop.
Ook het Staargebouw mocht niet blijven bestaan. De opeenvolgende eigenaren hebben het laten verwaarlozen, en uiteindelijk heeft heel Maastricht zich tegen het pand gekeerd, zo doet de Historische Encyclopedie Maastricht het voorkomen: het pand kreeg de naam ‘het Staarmonstrum’.Het is waar, de gevel was inmiddels danig aangetast, maar dit schitterende monument had makkelijk weer in oude luister kunnen worden hersteld. Maar nee, de gevel ‘detoneerde qua vorm en kleur in zijn omgeving’ en is gesloopt. Ook binnen is het pand gerenoveerd. Daar zijn prachtige muurschilderingen bij aangebracht, maar ook die zijn niet bewaard. In 1997 is de sloopkogel ingezet, want de grond was kostbaar en dan kun je die toch maar beter verpatsen aan een projectontwikkelaar die er een blokkendoos met yuppenhokken neerzet. Dat detoneert qua vorm en kleur namelijk helemaal niet met de omgeving.
Wie wil zien hoe Maastricht het ook had kunnen aanpakken, moet naar Tongeren. Aan de Neremstraat 240 in Tongeren staat namelijk de chocoladefabriek van dezelfde Luikse architecten. Alsof ze wisten dat Maastricht hun pareltje niet zou behouden, hebben ze hier hun idee voor de gevel hergebruikt. Het pand is onlangs gerestaureerd en omgevormd tot een wooncomplex met appartementen met het BEN-label: bijna energie neutraal. Hulde aan de Belgen. En Maastricht moet zich - alweer - diep schamen.
Foto’s: RHCL.
Comments