De Maastrichtse kunstschilder Henri Jonas is geboren in de (Maastrichter) Smedenstraat in het Stokstraatkwartier. Maar de familie is al in 1891 verhuisd naar het Jekerkwartier. Eerst naar de Kleine Looiersstraat 21, later naar naar het Huis met de Stenen Roos er tevenover, op de Kleine Looiersstraat 10. Daar heeft Jonas gewoond tot zijn onfortuinlijke dood op 15 september 1944, één dag na de bevrijding. In mijn boek 'Het Jekerkwartier. Broedplaats van vrolijk verzet' en voor mijn lezingen wilde ik natuurlijk een foto van Jonas. Bij het RCHL vond ik een foto van de schilder aan het werk.
[Tekst gaat verder onder de illustratie.]
Tot mijn verrassing heeft hij hier een man geportretteerd waarover ik schrijf in mijn volgende boek: de befaamde Maastrichtse journalist George Nypels. Mijn volgende boek gaat in het geheel niet over Maastricht, al komt er een frauduleuze fabrikant in voor die, opmerkelijk genoeg, zijn fabriek had in Maastricht. Ver in Italië en later in Duitsland struikel ik bovendien over de journalist (en ook wel een beetje een dandy) Nypels. De broer van meesterdrukker Charles Nypels had geneeskunde gestudeerd, was in de handel terecht gekomen, maar is uiteindelijk reisjournalist geworden.
George Nypels schreef voor het gerenommeerde Algemeen Handelsblad, een voorganger van de NRC. Hij was actief tussen de twee wereldoorlogen en bezocht alle brandhaarden die er maar waren in Europa. En hij sprak dan steevast met de hotememoten om wie ging. Mensen als Karl Liebknecht, Béla Kun (Nypels ging intiem om met de vrouw van de dictator), Mussolini en Atatürk. Ik struikelde voor het eerst over hem toen hij in 1920 de vrolijke stadsrepubliek Fiume bezocht van de charismatische dichter en revolutionair Gabriele d’Annunzio, een belangrijk onderwerp in mijn aankomende boek.
Ik kwam Nypels nog eens tegen toen hij drie jaar later in de Bürgerbraukeller in München zat te luisteren naar een van de eerste grote toespraken van een huisschilder met een raar snorretje: Adolf Hitler. Het was de tijd dat Hitler nog humor had en de lachers meekreeg. Nypels vond het verontrustend, maar had er tegelijkertijd gefascineerd naar geluisterd. Hij sloot de reportage dan ook af met de legendarische woorden: ‘Wat ik voor heden wil vaststellen is: Hitler is als massaopwinder, als partijmaker, iets heel buitengewoons, van wie men zeer veel verwachten... of vrezen mag.’
Journalist Henk van Renssen heeft een prachtbiografie geschreven van deze bijzondere Maastrichtenaar: De revolutieverzamelaar: George Nypels, verslaggever tussen twee wereldoorlogen. Dat boek is helaas niet meer in druk, maar wel nog te lezen via de bibliotheek. Zeer aanbevolen!
Henri Jonas komt zowel voor in mijn boek Crapuul. Kroniek van een krottenwijk als in Het Jekerkwartier. Broedplaats van vrolijk verzet. George Nypels wordt uitgebreid geciteerd in mijn nog te verschijnen boek over de hippies van het fin de siècle.
Foto: Henri Jonas voor een getekend portret van George Nypels, RHCL/Jef Naseman 1914