Veel Maastrichtse historici – recent ook weer Ad Knotter in Publications – willen de wereld doen geloven dat Petrus Regout een weldoener was die als een patriarch zorgde voor zijn mensen. Ik heb in lezingen wel hardop de vraag gesteld: maar vertel me dan eens wat hij de stad heeft teruggegeven? Dan blijft het stil. Ja, hij heeft een mensenpakhuis gebouwd dat met de nodige goede wil als een beetje een soort weldaad kan worden gezien, misschien. En hij heeft ooit duizend gulden gedoneerd na een treinramp bij Bunde. Meer heb ik niet kunnen vinden.
Dan de Amsterdammer Piet van Eeghen. Geen industrieel, maar een koopman en bankier. Ook een man die vuile handen heeft gemaakt want hij verdiende zijn geld in de kolonieën. Maar hij heeft wel wat teruggegeven. Indrukwekkend veel zelfs. Hij begon een initiatief om ‘gevallen vrouwen’ weer een goed leven te geven. Geïnspireerd door de modelwoningen op de wereldtentoonstelling in Londen in 1851 was Van Eeghen in 1853 de eerste in Nederland die het initiatief nam tot sociale woningbouw. Want, vond hij: ‘Een beter mens begint bij een beter huis’. – een besef dat in Maastricht pas in de jaren 1950 en 1960 is ingedaald.
Honderd jaar voor dat Maastricht dat besef kreeg, dus al in 1857, kocht Van Eeghen met eigen geld een hele krottenwijk aan de Elandstraat, die hij verving door sociale nieuwbouw. Hij gaf de stad goede ziekenzorg met het Prinsengrachtziekenhuis, een geweldig ziekenhuis waar ik met veel plezier kwam in de vele jaren dat ik er om de hoek woonde. In 1864 kocht hij een enorm aantal weilanden ten zuiden van de Singelgracht om er het Vondelpark te stichten, bedoeld om de armlastigen van de stad licht en lucht te gunnen.
Dat is toch wel wat anders dan Petrus Regout, die ook kapitalen stak in een mooi park, maar dan rond zijn ‘kasteel’ en uitsluitend voor hemzelf en zijn vrienden bedoeld. Later heeft Piet van Eeghen ook nog aan de basis gestaan van het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum. Er is nu een prachtboek over de goede werken van Van Eeghen verschenen: Geld, geloof en goede vrienden van Laura van Hasselt. Ik kan het alle Maastrichtse historici aanbevelen: kunnen ze eindelijk eens lezen wanneer een ondernemer wél een weldoener en een patriarch is.
Geld, geloof en goede vrienden – Laura van Hasselt, 2023 € 27,50
Comments